Anayasa Mahkemesi Can Atalay’ın hak ihlali kararının gerekçesini açıkladı
Anayasa Mahkemesi, tutuklu Milletvekili Can Atalay hakkında verdiği ihlal kararının gerekçesini Resmi Gazete’de yayımladı. Gerekçeli kararda yerel mahkemenin izlemesi gereken yol adım adım anlatıldı. Enis Berberoğlu ve Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun kararlarına atıf yapılan gerekçede; “Başvurucu hakkında Anayasa Mahkemesince tespit edilen hak ihlallerinin sona erdirilmesi ve sonuçlarının ortadan kaldırılması amacıyla; yeniden yargılamanın başlatılması, mahkûmiyet kararının infazının durdurulması ve ceza infaz kurumundan salıverilmesinin sağlanması zorunludur. başvurucunun hükümlülük statüsünün sona erdirilmesine ve yargılamanın geri bırakılmasına karar verilmesine karar verilmiştir.” ifadeler kullanıldı.
25 Ekim’de Anayasa Mahkemesi, Gezi Parkı Davası’ndan 18 yıl hapis cezasına çarptırılan Türkiye İşçi Partisi Hatay Milletvekili Can Atalay’ın bireysel hak ihlali başvurusunu görüştü. Can Atalay’ın “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” hakkı ile “kişi hürriyeti ve güvenliği” haklarının ihlal edildiğine oy çokluğuyla karar verildi.
Yargıtay, Can Atalay hakkındaki hak ihlali kararının gerekçesini bugün Resmi Gazete’de yayımladı. Kararda şu değerlendirmeler yapıldı:
“Başvurucunun Yargıtay 3. Ceza Dairesi nezdinde temyiz aşamasında olan mahkûmiyet kararı nedeniyle hürriyetinden yoksun bırakıldığı dönemde yapılan genel seçimler sonucunda milletvekili seçildiği görülmektedir. Temyiz: Başvurucunun milletvekili seçildiği takdirde Anayasa’nın 83. maddesinde güvence altına alınan yasama dokunulmazlığından yararlanıp yararlanmayacağı sorunu, mahkemenin karara bağlamasının hukuka uygunluğu sorununu gündeme getiriyor.” Doğrudan etkileyen bir durum.
Anayasa Mahkemesi, Ömer Faruk Gergerlioğlu kararında olduğu gibi, başvurucunun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının, makullük ve öngörülebilirlik sağlayan, makullük ve öngörülebilirlik sağlayan bir anayasal veya yasal düzenlemenin bulunmaması nedeniyle ihlal edildiği sonucuna varmıştır. Başvuru sahibinin seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkını koruyan temel güvenceler.
Bir kişinin milletvekili seçildikten sonra yargılanıp yargılanmayacağı sorunu, tutuklanıp tutuklanmayacağı sorununa benzer. Bu nedenle seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına ilişkin yapılan tüm tespit ve değerlendirmeler kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı için de geçerlidir.
Buna göre, başvurucunun 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan genel seçimlerde milletvekili seçildiği andan itibaren – makullük ve öngörülebilirlik sağlayan ve temel sağlayan anayasal veya yasal bir düzenleme yapılmadığı sürece – yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığı açıktır. Seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkını koruyan güvenceler. Bu durumda başvurucunun tahliye talebine rağmen tutukluluğun devam etmesinin Anayasa’nın 83. maddesine aykırı olduğunun kabul edilmesi gerekir.”
Anayasa Mahkemesi, kararında, ilk derece mahkemesinin ihlal kararı sonrasında izlenecek yolu da açıkladı. Gerekçede şu ifadelere yer verildi:
“Anayasa Mahkemesinin yargılamanın yenilenmesine karar vermesi halinde, lehine ihlal kararı verilen kişinin veya ilgili diğer kişi veya kişilerin, ilk derece mahkemesinden yargılamanın yenilenmesine karar verilmesini talep etmeleri gerekli değildir. İlk derece mahkemesi, Anayasa Mahkemesinin kararını alır almaz, tarafların başvurusunu beklemeden yeniden yargılama yapmakla yükümlüdür.
… Buna göre, Anayasa Mahkemesi’nin başvurucu hakkında tespit ettiği hak ihlallerinin sona erdirilmesi ve sonuçlarının ortadan kaldırılması amacıyla; “Yargılamanın yeniden başlatılması, hükmün infazının durdurulması ve ceza infaz kurumundan salıverilmesinin sağlanması, başvurucunun hükümlülüğünün sona erdirilmesi ve yargılamanın geri bırakılmasına karar verilmesi görevlerinin yerine getirilmesi zorunludur.”
Karar oy çokluğuyla alındı. Üyeler Muammer Topal, Yıldız Seferinoğlu, Basri Bağcı, İrfan Fidan ve Saygı Değer İnce; karşı oy kullandı.
