200 TL eridi, sırada 500 TL banknotlar var
Türk parasının değer kaybetmesi banknotların alım gücünü düşürmüş, yeni ve daha büyük değerli banknotların basımı gündeme gelmiştir. Şu anda en büyük madeni para 1 lira, en büyük kağıt banknot ise 200 TL. 200 TL’lik banknot ilk kez 1 Ocak 2009’da tedavüle çıktı. 2009-2017 ortasında enflasyonu tek hanede tutmak mümkün olduğundan yeni banknotlara gerek kalmadı. Ancak doların 24 TL’ye dayandığı bu günlerde yeni banknotların basımı da konuşulmaya başlandı.
T24 yazarı Binhan Elif Yılmaz, “Ufukta 500 TL’lik banknotlar” başlıklı yazısında enflasyon ve yeni kağıt para ihtiyacına ilişkin şunları yazdı:
“2018 sonrası ekonomide biriken riskler neticesinde enflasyon çift haneli rakamlara ulaştı. Seçim sonrası günlerde ilkini 2018’in ikinci yarısında gördüğümüz kur atakları yaşanmaya başladı. dolar/TL 24’e dayanıyordu. Ve bugün en büyük kupürlü ama alım gücü erimiş banknot 200 TL.
Dolayısıyla ilk 200 TL’lik banknotların basılmasının üzerinden geçen 14,5 yılda TL, Dolar karşısında yüzde 1500 değer kaybetti. Düşük faiz politikasının enflasyona neden olduğu Yeni Ekonomik Model’in başlangıcından bu yana en hızlı değer kaybı yaşandı. Nitekim Aralık 2022’den bu yana Merkez Bankası’nın yaklaşık 6 aydır kuru baskı altına almasına ve enflasyonun baz etkisiyle yüzde 85’ten yüzde 44’e düşmesine rağmen TL’deki erime devam ediyor.
Banknotların alım gücünün düşmesi piyasada yeni banknot ihtiyacını beraberinde getirdi. Ancak bu ihtiyaç artık yeni bir aşamaya girmiştir. Artık seçimler bittiğine göre merak edilen en büyük kupürlü banknotun tedavüle çıkıp çıkmayacağı değil, 500 TL mi yoksa 1.000 TL mi olacağı merak konusu.
Merkez Bankası’nın 2022 Yıllık Raporu’na göre geçen yıl en fazla 200 TL banknot basıldı, 2022 başında 475 milyon olan banknot, 2022 sonunda 967 milyona çıktı. Seçim öncesi 1,2 milyar 200 TL banknot basıldı. dolaşımda. Mayıs 2023 itibarıyla tedavülde yaklaşık 4 milyar (5, 10, 20, 50, 100 ve 200 TL) banknot bulunmakta olup, 100 ve 200 TL’lik banknotlar bunun dörtte üçünü oluşturmaktadır.
Ancak böyle bir kalabalık piyasanın işleyişini kolaylaştırmaz, aksine zorlaştırır. Dolaşımdaki bu kadar paranın işletme maliyeti, baskı maliyeti ve depolama maliyeti göz ardı edilemez. Matbaada fazla mesai işçi maliyetini artırmasının yanı sıra kağıt maliyeti de söz konusu. Daha da önemlisi Merkez Bankası kasası, depolama maliyeti nedeniyle bazı özel bankalarla anlaşma yaparak mevcut efektif nakit paranın bir kısmını özel banka kasalarında tutmaya başlamıştır.
Bunlar gibi üst kupür banknotlara geçilmesini gerektiren pek çok neden vardır.
Rezerv para birimi olan ve 1 TL’nin yaklaşık 25 katı olan Euro’nun 500 adet banknotu bulunmaktadır. Bu koşullarda sadece 500 TL’lik banknotun tedavüle çıkıp çıkmayacağı değil, 1.000 TL’lik banknotun da tedavüle çıkarılıp çıkarılmayacağı açıkça tartışılmak zorunda kalacak.
200 TL’lik banknotun ilk ihracının üzerinden 14,5 yıl geçti ve büyük ihtimalle 500 TL’lik banknot tedavüle girecek. Ama TL’nin değer kaybı yüzü bize gösteriyor ki 1000 TL için 14,5 yıl daha bekleyemeyiz.” (HABER MERKEZİ)
